همیشه به افرادی که انتقاد سازنده را قبول می کنند غبطه می خورم به نظر می رسد که هیچ کس با این ویژگی به دنیا نیامده است که انتقاد پذیر باشد حتی اگر این انتقاد کاملا درست باشد باز هم به راحتی نمی توان آن را پذیرفت. در لحظه ای که کلمه انتقاد را می شنویم قلب مان تند میزند و با خشم و دفاع یا حتی بدتر به شخص مقابل حمله می کنیم. ولی واقعیت این است که باید این مسئله را در خودمان حل کنیم چون می دانیم که در انتقاد سازنده ارزش هایی نهفته است مثل پی بردن به نقاط ضعف خود و حتی جاهای پیشرفت و بهبود در زندگی ما با یک انتقاد سازنده می تواند نمودار شود. ولی این هم یک عادت است که می توانیم آن را بیاموزیم. دفعه بعد که مدیر یا هر شخص دیگری به شما انتقاد کرد می توانید این پروسه 6 مرحله ای را انجام دهید :
1- ایست! : اولین عکس العمل این است. اولین قدم این است که اصلا واکنش نشان ندهید بعد از شنیدن انتقاد 1 ثانیه تأمل کنید هیچ عکس العملی نشان ندهید. درست است که 1 ثانیه در زندگی زمان چشم گیری نیست ولی برای مغز کافی است که در این 1 ثانیه پروسه تحلیل درست این وضعیت را ساماندهی کند و در همین لحظه است که چهره شما حالت آرام و بهتری به خود می گیرد و می توانید خونسردی خود را حفظ کنید.
2- به مزیت های انتقاد فکر کنید : حالا چند ثانیه وقت دارید تا خیلی سریع مزیت های دریافت یک انتقاد سازنده را به خود یادآور شوید. مزیت هایی از قبیل بهبود مهارت، شغل و روابط شما و اینکه به شما کمک می کند تا نیازهای دیگران را بهتر برآورده کنید. البته پذیرش انتقاد از همکاران و افرادی که زیاد برای ما قابل احترام نیستند، سخت است ولی بپذیرید که بازخوردهای سازنده و درست گاهی ممکن است از منابع ناقص نیز به ما گفته شود.
3- گوش کنید تا خوب بفهمید : بعد از انجام دو مرحله قبل حالا شما آماده اید که وارد یک دیالوگ درست و منطقی شوید. زمانی که از کسی بازخوردی را دریافت می کنید خوب به حرف های او گوش دهید. بدون اینکه حرف های او را قطع کنید، اجازه دهید افکار خود را به طور کامل با شما در میان بگذارد. وقتی حرف های او تمام شد، چیزهایی را که شنیده اید برای او تکرار کنید به عنوان مثال بگویید :« من شنیدم که از من می خواهی جزئیات بیشتری را در گزارش های هفتگی خود تهیه کنم،درست است؟» در این لحظه از تجزیه تحلیل و یا سوال پیج کردن طرف مقابل بپرهیزید در عوض به فهم بیشتر نظریات و نقطه نظر او تمرکز کنید و اصل را بر برائت بگذارید و به این مسئله نیز فکر کنید که انتقاد کردن نیز سخت است پس شخص انتقاد کننده نیز در حال حاضر عصبی است و ممکن است نتواند به خوبی افکار خود را برای شما بیان کند.
4- تشکر کنید : می دانم این مرحله سخت است ، به چشم های شخص مقابل نگاه کنید و تشکر کنید از اینکه نظر خود را با شما در میان گذاشته است و بگویید واقعا از اینکه وقت گذاشتی و این مسائل را با من در میان گذاشتی از تو ممنونم. تشکر کردن به معنی این نیست که شما با او موافق هستید بلکه نشان دهنده این است که شما تلاش او را برای ارتقاء خود تصدیق و تأیید می کنید .
5- از شخص انتقاد کننده سوال هایی را بپرسید : حالا زمان پردازش بازخورد دریافتی رسیده است. مسلما شما می خواهید مسئله را برای خود روشن کنید ولی برای اینکار وارد بحث و جدل نشوید بلکه سوال هایی را بپرسید که مسئله واقعی را برای شما روشن کند. به عنوان مثال اگر همکار شما به شما گفت که کمی در جلسه عصبانی شدی، می توانید این سوال ها را از او بپرسید :
- برای اینکه موضوع روشنتر شود و به فهم بیشتر شما کمک کند سوال کنید : می توانی بگویی چه موقع من عصبانی شدم؟
- بازخوردی را تأیید کنید که در بحث شما مطرح نشده : راست می گویی من حرف های او را قطع کردم ولی بعد از او عذر خواهی کردم.
- سعی کنید بفهمید این تنها موردی بوده که پیش آمده : تا به حال در جلسات دیگر هم اینطور عصبانی به نظر رسیده بودم یا نه ؟
- به دنبال راه حل این بازخورد باشید : دوست دارم بدانم چطور می توانم در آینده دیگر دچار این حالت نشوم و طور دیگری رفتار کنم.
6- در مواقعی زمانی را دوباره برای بازبینی مسئله در نظر بگیرید : البته مورد آخر برای موارد خاصی مطرح است مانند اینکه انتقاد از طرف رئیس تان مطرح شده و شما به عنوان آخرین اقدام دوباره از او تشکر می کنید و مکالمه را به اتمام می رسانید و در ادامه جلسه ای را برای پیگیری این مورد برای خود اختصاص می دهید تا بتوانید به راه حل های ممکن بیندیشید.
انتقاد سازنده اغلب تنها راهی است که ما می توانیم به نقاط ضعف خود پی ببریم و بدون انتقاد ما نمی توانیم پیشرفت کنیم. زمانی که ما به جای پذیرش انتقاد حالت تدافعی به خود می گیریم در حال از دست دست دادن فرصت مهمی در زندگی خود هستیم. به یاد داشته باشید انتقاد کردن نیز آسان نیست و همینطور مورد انتقاد قرار گرفتن ؛ ولی برای ما کمک بسیار بزرگی برای بهبود در زندگی است.