بدترین دشمن خلاقیت، شک به خود است. زمانیکه به خودمان شک داریم، لحظه ای است که خلاقیت متوقف می شود و دیگر حاضر نیستیم به کار خود ادامه دهیم و آن را برای معرفی به بیرون انتقال دهیم. مگان داویدسون، دکترای روانشناسی، استاد دانشگاه و محقق دانشگاه نبراسکا، تجربه شخصی خود را در این زمینه بیان می کند؛ او می گوید شک به خود باعث شد 25 سال از کار بیفتم. زمانیکه 8 سال داشته است معلم هنر او در کارنامه اش می نویسد او هیچ گونه توانایی هنری ندارد. این مسئله داویدسون را نابود می کند. این جمله در خانواده اش به یک جک تبدیل می شود که بسیار اثرات مخربی برای او داشته است. بعد از این بحران او یک روز تصمیم می گیرد به این مسئله پایان دهد و خلاقیت خود را دوباره دنبال کند و برای این کار دوربین عکاسی را انتخاب می کند. هم اکنون او یکی از عکاسان موفق است که کارش در گالری به نمایش گذاشته می شود و چندین اثر او نیز منتشر شده است.
شخص دیگری به نام جولی گالبیا که هم اکنون نقاش برجسته ای است همین تجربه را داشته است. او ماهها به دلیل احساس وحشت و نگرانی از نقاشی به قلم رنگ دست نمی زند و اصلا خود را هنرمند نمی دانسته است. ولی یک روز تصمیم می گیرد 100 تابلو نقاشی بکشد و بعد از اتمام این کار بود که احساس می کند هنرمند است.
راه های غلبه بر شک به خود
خلاقیت به معنی هدایت زمینه های جدید است که ترسناک و ناراحت کننده است بنابراین شک به خود طبیعی است و قسمتی از طبیعت انسان است. ولی به این دلیل که خلاقیت را محدود می کند مهم است که بدانیم چطور بر آن غلبه کنیم. در اینجا 10 راه برای غلبه بر شک به خود معرفی می شود:
- به خود یادآور شوید که شک به خود یک داستان است که می تواند تغییر کند.
همانطور که داویدسون در تجربیات خود گفت معلمش عامل ایجاد شک او به توانایی اش بود که تبدیل به یک داستان شد که در ذهن داویدسون می چرخید و مانع خلاقیت او شده بود. بنابراین فکر کردن به اینکه در کاری ماهر نیستیم دلیل بر درستی آن نیست.
- به خود یادآور شوید که دلیل خلق اثر و خلاقیت چیست.
به خود یادآور شوید چه کاری می خواهید انجام دهید و دلیل انجام این کار چیست؟ ارتباط با خلاقیت به نوعی می تواند توجه به خود باشد.
- قدم های کوچک بردارید.
هر روز به سمت هدف خود با قدم های کوچک پیش بروید. شاید امروز نتوانید نویسنده یک کتاب داستان معروف بشوید ولی توانایی نوشتن 750 لغت را خواهید داشت. یا در زمینه نقاشی شاید به خود شک داشته باشید که نمی توانید یک تابلو خلق کنید ولی حداقل امکان خرید یک قلم موی نقاشی از مغازه را خواهید داشت.
- شگفت زده استعداد دیگران شوید.
کار کردن در کنار افراد ماهر و زبردست ممکن است باعث ایجاد شک به خود شود و به خلاقیت ما صدمه وارد کند. ولی بهتر است این حس منفی را نداشته باشید و به جای آن، حس شگفتی را انتخاب کنید. به نبوغ انسان های نابغه توجه کنید مخصوصا کسانی که معلم شما هستند. از بودن در کنار این افراد حداکثر استفاده را بکنید تا منبع الهامات فکری شما باشند.
- طور دیگری شک به خود را بیان کنید.
از شک به خود به نفع خود استفاده کنید و آنرا مانند سوخت به خلاقیت خود تزریق کنید، مانند دو مثالی که در بالا زده شد. ثابت کنید که اینطور نیست، خود را به چالش بکشید. به جنبه مثبت شک به خود نگاه کنید.
- در کنار افرادی قرار بگیرید که از شما حمایت کنند.
به دنبال افرادی باشید که باعث دلگرمی شما شوند و به شما در دنبال کردن خلاقیت کمک کنند.
- خلاقیت خود را جشن بگیرید.
اثر و شاهکارهای خلاق آمیز خود را در معرض دید خود قرار دهید. اجازه دهید تا کار خودتان یادآور زیبایی اعتماد به خودتان باشد.
- با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید.
حتی اگر دیگران به خوبی نفهمند که شما چه کار می خواهید انجام دهید باز هم نظرات آنها و سوالات شان می تواند به روشن شدن مسئله کمک کند.
- به دنبال این باشید که چه چیزی شما را در منطقه خلاقیت گذاشته است.
بررسی کنید تا بیابید چه چیزی خلاقیت شما را برانگیخته است و شما را وارد سفر خلاقیت کرده است. به عنوان مثال گوش کردن به موسیقی برای برخی افراد می تواند کلید وارد شدن به اتاق خلاقیت باشد یا برخی افراد مدیتیشن می کنند، برخی افراد به طبیعت می روند و برخی دیگر به پیاده روی.
- فقط به دنبال خلاقیت خود بروید.
مجبور نیستید در مورد موضوع خلاقیت خود با کسی صحبت کنید بنابراین چیزی برای از دست دادن ندارید. پس هیچ گاه به خود شک نکنید، به یاد کنجکاوی کودکی خود باشید که هیچ گاه برای شما دیر نبود و محدودیتی قایل نبودید و همیشه به دنبال کشف پاسخ سوالات خود بودید.
برای غلبه بر شک به خود فقط باید باور کنید که می توانید کاری را انجام دهید، قدرت و محدودیت خود را بپذیرید، آنچه را که می توانید بسازید، و خطر کنید و به سمت جلو بروید حتی اگر تمامی پاسخ ها را نداشته باشید. به اندازه ای شجاع باشید که بتوانید خلاقانه زندگی کنید. خلاقیت دقیقا جایی است که کس دیگری به آنجا نرفته است مانند جزیره ای بکر که در انتظار کشف شدن است. شما باید شهر خود را که در آن راحت هستید رها کنید و به سرزمین عجایب شهود و بصیرت وارد شوید. مطمئنا با اتوبوس نمی توانید به آن مکان برسید. این کار نیازمند سخت کوشی، خطر کردن، و تسلیم نشدن است. چیزی که کشف می کنید خارق العاده است: خودتان را کشف می کنید.