همه ما استرس را تجربه کرده ایم از موعدهای سررسیده گرفته تا مسئولیت ها و بار کاری که هر روز بیشتر می شود تا خود زندگی که می توان گفت در کل استرس زاست. حتی گاهی در مورد میزان استرس هم می توان استرس داشت فرض کنید در مقابل جمعیت حاضر در سالن اجرا دارید مسلما قبل از اجرا که هنوز در مقابل مردم ظاهر نشده اید و هنوز برنامه خود را اجرا نکرده اید در مورد میزان استرس خود استرس دارید.
با وجود تمام مضراتی که استرس برای بدن و سلامتی انسان دارد، می توان طور دیگری به استرس نگاه کرد به طوری که بتوان از نیروی استرس در جهت مثبت استفاده کرد. بیایید یک قدم به عقب برگردیم و به تعریف استرس بپردازیم.
استرس چیست؟
استرس در کل به معنی تجربه کردن مشکلات و سختی هاست. انسان مانند سایر موجودات به محرک های بیرونی به طور غریزی پاسخ می دهد. این پاسخ ها می تواند شامل فعال سازی سیستم عصبی سمپاتیک (جنگیدن یا رها کردن) ، یا عدم فعال سازی سیستم عصبی پاراسمپاتیک (آرام بودن و هضم کردن مسئله)، و ترشح هورمون های آدرنالین و کورتیزول باشد.
این پاسخ ها چه کاری برای ما انجام می دهند؟ به طور خلاصه می توان گفت این پاسخ ها از نظر ذهنی و بدنی در برابر هر آنچه که در مقابل ما قرار دارد، ما را آماده می کنند و تمرکز لازم را به ما می دهند. بنابراین در این زمینه به نظر می رسد به نقطه نظر مثبت رسیده ایم اما صبر کنید، پس چرا می گویند استرس حاد بدن را بیمار و عملکرد سیستم ایمنی بدن را مختل می کند؟ بله…. ولی مدارکی وجود دارد که ثابت می کند استرس باعث ارتقاء سیستم ایمنی بدن نیز می شود. خوب پس مگر نه این است که بعد از استرس حس افسردگی و بی حالی به انسان دست می دهد؟ بله …. ولی مطالعات نشان می دهد که استرس می تواند از نظر ذهنی انسان را قوی کند، شفافیت مسئله را بیشتر کند، باعث قدردانی ما از اتفاقات ایجاد شده می شود، و به ایجاد حس اعتماد به نفس که در اثر غلبه بر مشکلات شکل می گیرد کمک می کند که این اعتماد به نفس بسیار عمیق است و می تواند در طول زندگی در شخصیت ما پایدار بماند.
بنابراین از این نقطه نظر می توان گفت استرس هم می تواند بد و هم خوب باشد. چطور می توان این طبیعت متضاد استرس را درک کرد؟ جواب در مقدار استرس است. اگر استرس به میزان کم باشد نه تنها کشنده نیست بلکه باعث قوی تر شدن شما در سختی ها می شود ولی اگر خود را تحت فشار بیش از حد استرس قرار دهید مسلما شما را خواهد کشت.
تا مدت ها این جواب در میان روانشناسان قابل استدلال بود ولی بعدها متوجه شدند مقدار استرس نمی تواند پاسخ درستی باشد؛ پاسخ درست در طرز فکر افراد در برابر استرس است. انسان ها باورهای متفاوتی در مورد استرس دارند، اغلب افراد بر این باورند که استرس بد است چرا که می گویند عوارض استرس منفی است و باید از آن پرهیز کرد. گروهی دیگر بر این باورند که استرس لازمه یادگیری و رشد است. محققین این دو گروه را بر اساس دو نوع طرز فکر نام گذاری کرده اند:
طرز فکر اول: استرس تضعیف کننده است.
طرز فکر دوم: استرس ارتقا دهنده است.
در این مطالعه کارمندان یک موسسه مالی که 400 نفر بودند مورد مطالعه قرار گرفتند به این صورت که طرز فکر آنها نسبت به استرس مورد شناسایی قرار گرفت. محققین متوجه شدند کسانی که طرز فکر ارتقا دهنده را نسبت به استرس دارند در مقایسه با طرز فکر تضعیف کننده در سلامتی بهتر، رضایت بیشتر از زندگی و عملکرد شغلی بهتری قرار دارند. به همین دلیل همیشه به دنبال فعالیت هایی می گردند که محرک استرس باشند. این افراد از فعالیت هایی که باعث ترشح کورتیزول می شود، استفاده بهینه می کنند (استرس چه به میزان کم و چه زیاد باعث ترشح کورتیزول می شود که می تواند عوارض روانی داشته باشد. ولی افراد با طرز فکر ارتقادهنده از ترشح این هورمون نیز نفع می برند).
بنابراین اگر باور دارید که استرس کشنده است پس شما را خواهد کشت و اگر باور دارید که باعث پیشرفت شما می شود پس شما را رشد می دهد. اگر به مشکلات و چالش های زندگی به چشم فرصتی برای یادگیری و رشد نگاه کنید دیگر زیر بار آنها له نخواهید شد، بلکه شما را شادتر، سالم تر و کارآمدتر خواهد کرد. البته همه انسان ها از نظر انرژی و زمان محدودیت هایی را دارند بنابراین این مسئله را نیز باید در نظر گرفت که نباید خود را با پروژه های زیاد درگیر کرد. شاید مسئله این نیست که استرس شما زیاد است بلکه مسئله این است که نیاز دارید تا طرز فکر خود را نسبت به استرس تغییر دهید. در زبان انگلیسی اگر stressed را برعکس تلفظ کنید به واژه desserts به معنی دسر می رسید.
